Wat is radioactiviteit?

Wanneer we spreken over radioactiviteit, bedoelen we het natuurlijk proces waarbij een teveel aan energie in een kern wordt uitgezonden onder de vorm van een deeltje of straling.

Wanneer je materie (alles waaruit iets is opgebouwd, zoals jouw lichaam, een stoel, een flesje water, ...) zou bekijken op een hele kleine schaal kom je op het niveau van de atomen. Elk atoom bestaat op zijn beurt nog eens uit zeer kleine deeltjes: protonen en neutronen die samen zitten in een kern, en elektronen die in een wolk rond de kern zweven.

Indien de samenstelling van de kern niet optimaal is (bijvoorbeeld wanneer er te veel neutronen zijn ten opzichte van het aantal protonen, of wanneer de kern simpelweg te groot wordt door een te groot aantal deeltjes) spreken we van een onstabiele kern. Een onstabiele kern (heeft te veel aan energie) wil graag naar een stabielere toestand (met minder energie). In dat overgangsproces wordt het te veel aan energie uitgezonden onder de vorm van deeltjes (alfa, beta, of neutron) of straling (gammastraling). Dit is een natuurlijk proces dat zich spontaan voordoet; radioactieve isotopen vind je dan ook overal terug: in het milieu, in onze voeding, in ons lichaam, in bouwmaterialen, ...

Je zou dus kunnen stellen dat radioactiviteit een manier is van de kern van een atoom om een overschot van energie kwijt te geraken.

We kunnen radioactiviteit niet waarnemen met onze zintuigen (horen, proeven, zien, voelen,...), maar het is wel te meten. Radioactiviteit wordt gebruikt in medische toepassingen (bijvoorbeeld voor het opsporen en behandelen van kanker) en industriële toepassingen (bijvoorbeeld voor diktemetingen, energieopwekking, sterilisatie van materialen, ...).

Ioniserende straling is de verzamelnaam voor deeltjesstraling en golfstraling met een hoge energie die uiteindelijk schade kunnen veroorzaken aan ons lichaam. We moeten ons dus beschermen tegen ioniserende straling via verschillende maatregelen, zoals bijvoorbeeld het beperken van de blootstellingstijd, het zo groot mogelijk maken van de afstand tussen onszelf en de bron en het gebruik van afscherming.

Lees meer in de UNEP publicatie 'Straling: effecten en bronnen'.