Nucleair afval in België: een verhaal van pionierschap en duurzaamheid

27 september '23

Recyclagementaliteit van SCK CEN bij ontmanteling BR3 is internationaal voorbeeld

Ons Belgenland wordt vaak gevierd om chocolade, wafels en historische cultuur, maar is stilaan ook wereldleider geworden in een heel ander gebied: het beheer van nucleair afval. Met onze unieke expertise in het conditioneren, declassificeren en recycleren van radioactief afval, is België dankzij SCK CEN een lichtend voorbeeld van hoe veiligheid, innovatie en duurzaamheid samen komen om één van de meest dringende uitdagingen van ons tijdperk aan te pakken.

Het pad der toewijding

De reis van België naar het minimaliseren van de hoeveelheid nucleair afval begon 36 jaar geleden bij het stilleggen van Belgian Reactor 3 (BR3). Die drukwaterreactor gold als prototype voor de kernreactoren in Doel en Tihange en fungeert sindsdien als proefproject om de technische en economische haalbaarheid van een reactorontmanteling in reële omstandigheden aan te tonen. Een opdracht van de Europese Commissie die Belgische beleidsmakers, wetenschappers en ingenieurs voor het eerst deden stilstaan bij de verantwoordelijkheid op lange termijn om het radioactieve ontmantelingsafval te beheren.

“Voor SCK CEN startte toen de missie om alomvattende oplossingen te ontwikkelen die prioriteit geven aan veiligheid, economische rendabiliteit en technologische vooruitgang. Het resultaat is een schat aan kennis en infrastructuur om nucleair afval (conditioneel) vrij te geven in een politiek landschap dat dat ook toelaat,” aldus Guido Mulier, senior business developer bij SCK CEN.

Biologisch schild BR3: maximale effort voor minimalisatie

Momenteel zit het project in de laatste ontmantelingsfase: het herstel van de site in haar oorspronkelijke staat. Dat betekent dat ook het biologische schild van BR3 volledig is afgebroken. Die betonnen muur omringde vroeger het reactordok en diende om straling tegen te houden. “Het schild heeft een dikte van 1,20 meter. Om het te ontmantelen, moesten we 1200 ton aan beton afvoeren. Dat is goed voor ca. 50 vrachtwagens”, rekent SCK CEN-ontmantelingsexpert Jérome Dadoumont.

In die grote materiaalstromen ligt de kern van SCK CEN’s expertise om nucleair afval conditioneel vrij te geven. Bij het ontmantelingsproject geldt namelijk de gouden regel: herleid de hoeveelheid radioactief afval op een kostenefficiënte manier tot een minimum. Het team heeft er dan ook hard op gewerkt om te vermijden dat alle 50 vrachtwagens aan beton effectief als nucleair afval zullen worden afgevoerd. Het beton werd er in lagen afgeschraapt, gepikeerd of gezaagd, waardoor het declassificeerde – oftewel naar een lager activatieniveau werd gebracht.

Van hoogbeveiligde reactor naar klassieke stortplaats

Elke laag krijgt nu een andere bestemming. De meest bijzondere eindstop? Stortplaats categorie 1 voor industrieel afval waar zo’n 1000 ton beton naartoe gaat. Radioactief materiaal gaat dus naar een klassieke afvalplek. Een unicum!

“Ja, het puin gaat naar een stortplaats waar het een onnuttig bestaan leidt, maar de ethische en economische meerwaarde van deze situatie is enorm,” bedrukt Jérome Dadoument. “We bewezen dat niet alles naar een bergingsoplossing als de CatA-installatie moet gaan en voorkomen dat toekomstige generaties zich er zorgen over moeten maken. Bovendien spaarden enorme kosten uit door het beton als traditioneel afval te mogen klasseren - ook dat is een boeiende les voor de nog komende ontmantelingsoperaties in ons land.”

2021_SCKCEN_Cyclotron-Seneffe-Decommissioning

Klaar voor Europese ontmantelingswerven

Internationale onderzoekers, overheden en bedrijven volgen met grote belangstelling hoe SCK CEN de BR3-drukwaterreactor veilig en zo efficiënt mogelijk ontmantelt. Het is immers een unieke databank en stevige basis voor het afbraakplan van andere nucleaire installaties. Niet alleen in België, maar ook in het buitenland staan er immers heel wat ontmantelingswerven voor de deur: vijf van de zeven kerncentrales in België gaan dicht, zo’n 200 medische cyclotrons wereldwijd wachten op een ontmanteling… De exploitatie van een reactor, versneller of cyclotron is één ding, deze stilleggen is iets heel anders omdat het een reorganisatie met onvoorziene risico’s en kosten met zich mee brengt.

“Je moet er zeker van zijn dat je zo efficiënt mogelijk werkt, met het juiste personeel en volgens een veilig, duurzaam plan. SCK CEN gidst exploitanten naar oplossingen voor de verwijdering van radioactief afval en veilig (on)voorwaardelijke vrijgave, terwijl we onze kennis en skillset zelf ook elke dag blijven verbeteren in onderzoeksprojecten,” besluit Guido Mulier.

Zelf radioactief afval tot een minimum herleiden? Kansen grijpen in de ontmantelingssector? Of volledig voorbereid zijn op uw eigen ontmantelingsproject?

Met SCK CEN haalt u een ervaren en gerenommeerde partner in huis.
Ontdek hier onze dienstverlening.